เนื่องจาก “สื่อระดับบุคคล” ยังคงเป็นเครื่องมือที่สำคัญและยังเป็นที่ต้องการของคนทำงานพัฒนา โดยเฉพาะ ครู-อาจารย์ เจ้าหน้าที่ราชการ คนทำงานองค์กรพัฒนาเอกชน หรือชาวบ้านในชุมชน เพราะช่วยสร้างเสริมให้เกิดกระบวนการเรียนรู้การสร้างพื้นที่สื่อภาคประชาชนหรือสื่อทางเลือกที่หลากหลาย ดังนั้นทางกลุ่มจึงได้ออกแบบและพัฒนาหลักการสูตรการอบรมอื่นๆ ที่นอกเหนือจากละครชุมชนและทักษะชีวิต ทั้งนี้เพื่อตอบสนองต่อความต้องการที่หลากหลายของกลุ่มเป้าหมายที่ทำงาน และความต้องการของหน่วยงานต่างๆ ที่ร้องขอการบริการจากกลุ่ม แต่ละหลักสูตรกิจกรรมจะมีกลุ่มเป้าหมาย วัตถุประสงค์ วิธีการ หรือระยะเวลาที่แตกต่างกันไป เช่น
▪ ชุมชนสื่อสาร Popular Communication
▪ การเล่าเรื่องผ่านสื่อศิลปะสร้างสรรค์
▪ การสร้างสรรค์นิทานด้วยตัวเอง
▪ การเล่าเรื่องผ่านภาพถ่าย
▪ อื่นๆ
การใช้สื่อเพื่อการสื่อสารระดับชุมชน (ชุมชนสื่อสาร)
(POPULAR COMMUNICATION WORKSHOP)
การสื่อสารนับว่าเป็นสิ่งที่จำเป็นและสำคัญสำหรับการทำงานร่วมกับชาวบ้านหรือชุมชน เมื่อผู้ปฏิบัติงาน (Community Organizer) เข้าไปจัดกระบวนการเรียนรู้ร่วมกับชาวบ้านในชุมชน จะช่วยให้เกิดการทำงานเพื่อ สร้างความเข้าใจและความตระหนัก การมองสถานการณ์ปัญหาที่ชุมชนเผชิญ และสามารถนำไปสู่สู่แผนปฏิบัติการณ์ของชุมชนร่วมกัน การใช้เครื่องมือสื่อหรือสิ่งที่มีอยู่ที่อยู่รอบๆตัวหรือ วัสดุทรัพยากรจากท้องถิ่นมาใช้ประกอบกิจกรรม หรือการนำเทคนิควิธีการอื่นๆ มาใช้ร่วมกัน เช่น เกม บทบาทสมมุติ เพลง ศิลปะ จะช่วยให้กระบวนการน่าสนใจและมีพลังหรือมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เป็นต้น ดังนั้น “ชุมชนสื่อสาร” หรือ “Popular communication” จึงเป็นเครื่องมือของคนทำงานกับชุมชนที่ดีทางเลือกหนึ่ง
สื่อศิลปะเพื่อการสื่อสาร
ศิลปะนับว่าเป็นสิ่งมหัศจรรย์ที่ช่วยให้มนุษยชาติได้แสดงออกซึ่งความรู้สึกนึกคิด ซึ่งบางครั้งไม่สามารถถ่ายทอด ด้วยการพูดเพียงอย่างเดียว ศิลปะจึงเป็นทางออกวิธีการหนึ่งที่ช่วยให้ถ่ายทอดออกมาในหลายมิติที่ลึกล้ำทั้งจินตนาการ ที่กว้างไกลและจิตวิญญาณความปิติเรื่องราวเหตุการณ์ที่สำคัญของชีวิตมนุษย์ ดังนั้นกิจกรรมอบรมฯ “สื่อศิลปะเพื่อการสื่อสาร” หรือการเล่าเรื่องผ่านสื่อศิลปะอย่างสร้างสรรค์ จึงเป็นอีกวิธีการหนึ่งที่กลุ่มนำมาใช้กับการ ทำงาน โดยมีเป้าหมายเพื่อให้ผู้เข้าร่วมได้เล่าเรื่องราวของตนเองหรือชุมชน ผ่านการทำงานศิลปะโดยในกระบวนการ จะดำเนินอย่างค่อยเป็นค่อยไปทีละขั้นตอน กิจกรรมจะช่วยให้เกิดการทบทวนความรู้สึกนึกคิด เรื่องราวหรือเป้าหมาย ในชีวิต การมองโลกด้วยความเป็นจริงและอย่างสร้างสรรค์ และยังช่วยให้เกิดการคิดค้นหรือการปรับปรุงแก้ไขหรือช่วย ในการฟื้นฟูเยียวความรู้สึกที่ได้ระบายออกผ่านงานศิลปะที่ตนเองทำ ซึ่งผลงานที่ออกมาจะเต็มเปี่ยมไปด้วยความ มีชีวิตและเรื่องราวที่มีค่ามากกว่าการมองในแง่สวยสมจริง
การสร้างสรรค์นิทานด้วยตัวเอง
(สื่อนิทานเพื่อการสื่อสารสำหรับเด็ก)
อบรมเชิงปฏิบัติการ “การสร้างสรรค์นิทานด้วยตัวเอง” หรือ “สื่อนิทานเพื่อการสื่อสารสำหรับเด็ก” เป็นกิจกรรมหนึ่งที่กลุ่มจัดกระบวนการสำหรับเด็กในชุมชนได้มีโอกาสเล่าเรื่องราววิถีชีวิต ความรู้สึกหรือความเชื่อที่บรรพบุรุษถ่ายทอดจิตวิญญาณของความเป็นชาติพันธุ์ของตนสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน ผ่านการเล่าเรื่องด้วยสื่อนิทาน ผ่านความรู้ความทรงจำที่ได้รับ และกิจกรรมที่เด็กจะสามารถสร้างสรรค์ ผลงานนิทานขึ้นมาใหม่ได้ด้วยตัวเอง และการถ่ายทอดผลงานเป็นงานเขียนและงานศิลปะวาดรูปภาพประกอบ จากฝีมือของเด็ก รวมถึงถ่ายทอดเรื่องราวเป็นการแสดงละครประกอบนิทานที่มีความสนุกสนานหรือความบันเทิง ที่แฝงเป็นคติเตือนใจหรือข้อคิดต่างๆ กิจกรรมนี้จะช่วยให้เด็กหรือผู้เข้าร่วมได้ฝึกการคิดสร้างสรรค์ การใช้จิตนาการ การคิดเป็นเหตุเป็นผล การทำงานเป็นทีม ความกล้าแสดงออก เป็นต้น การอบรมฯใช้เวลา 3 วัน แต่ละวันทีมงาน จะมีเกมการเรียนรู้ที่สนุกสนานเพลิดเพลินให้เด็กๆ
การเล่าเรื่องผ่านภาพถ่าย
เป็นการอบรมฯที่อาศัยเทคโนโลยีเป็นเครื่องมือในการสื่อสาร นั่นคือ กล้องถ่ายภาพ และเทคนิคการล้างอัดภาพ กล่าวได้ว่าปัจจุบันหลายครอบครัวหรือหลายจะมีกล้องถ่ายรูปเป็นของตนเองไม่ว่าจะเป็นระบบ ที่ใช้ฟิล์มหรือระบบดิจิตอล ซึ่งขั้นตอนสุดท้ายมักลงเอยด้วยการบันทึกภาพเป็นกระดาษเก็บไว้เป็นภาพ แห่งความทรงจำในเหตุการณ์ที่ผ่านมา ภาพถ่ายเพียงหนึ่งภาพออาจแทนความหมายได้หลายร้อยหลายพันคำ เนื่องจากเทคโนโลยีการถ่ายภาพก็เป็นสื่อหนึ่งที่สามารถเล่าเรื่องราวของความเป็นจริงและสร้างพลังอำนาจให้กับ ตนเองและชุมชน ที่ผ่านมาการถ่ายภาพมักจะเป็นผู้ที่มาจากที่อื่นเข้ามาสัมภาษณ์และถ่ายรูปแล้วนำออกไปเผยแพร่ บางครั้งก็มีความผิดเพี้ยนหรือไม่เป็นความจริง ทางกลุ่มเชื่อว่าชุมชนเองก็มีศักยภาพที่จะสามารถกระทำได้เช่นกัน ภาพหรือผลงานที่ออกมาจะมีความเป็นจริงและเป็นสิ่งที่ชุมชนต้องการเผยแพร่หรือต้องการสื่อสารให้กับผู้อื่นได้รับรู้ ฉะนั้นกระบวนการอบรมของกลุ่มนี้จะมีมิติของการเคารพในสิ่งที่ชุมชนเชื่อหรือต้องการ ในการอบรมฯ ผู้เข้าร่วม จะได้เรียนรู้การจัดองค์ประกอบ เทคนิคพื้นฐานที่จำเป็น และการตีความและให้ความหมาย การถ่ายทอดเรื่องราว จะเริ่มจากตนเองไปจนถึงภาพเรื่องราวของชุมชนที่ตนต้องการจะสื่อสาร และการจัดนิทรรศการภาพถ่ายเช่นในชุมชน ตนเองหรือสาธารณชน เป็นต้น
อื่นๆ
นอกจากการอบรมฯ ที่กล่าวมาแล้วทางกลุ่มยังสามารถออกแบบการอบรมประเภทต่างๆ ที่เกี่ยวข้องได้อีก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับเป้าหมายที่ต้องการ เช่น นันทนาการที่สร้างสรรค์ ฯลฯ
|